Crescentia cujete – Boomkalebas

Crescentia cujete – Boomkalebas

Een boom die men niet veel tegen komt in de tropische kassen van Nederland is de Crescentia cujete. Hij valt op door zijn grillige parasolachtige vorm met daaraan grote ronde vruchten die soms wel veertig centimeter in doorsnee kunnen worden. De boom is vernoemd naar een dertiende eeuwse Italiaanse auteur die plantenboeken schreef. Wie het woord crescentia opzoekt, komt veelvoudig de term romantiek tegen, vreemd genoeg komt dit uit het oud-Duits en niet uit Italië. Ik zal dit verhaal achterwegen laten, maar de naam Crescentia is een gebruikelijke Duitse meisjesnaam.

Crescentia cujete

De Crescentia kent zo’n acht soorten en komt uit de Trompetboomfamilie (Bignoniaceae). Soms kan men hem terug vinden onder het synoniem Lagenaria (Flessenkalebas), echter dit is een éénjarige klimmer en komt uit de Komkommerfamilie (Cucurbitaceae). Daarom is dit een verkeerd benaamd synoniem en heeft hij compleet andere eigenschappen. Over synoniemen gesproken, de kalebas en de pompoen zijn één en de zelfde. Oorspronkelijk komt hij uit het Caraïbisch gebied en hij wordt nu in andere Atlantische gebieden veel geteeld. Hoewel de vrucht giftig is, wordt hij veel gebruikt in de medische wereld. Het sap wordt gebruikt als middel tegen diarree en het vruchtvlees tegen ademhalingsproblemen. Het vruchtvlees gebruikt men veel als veevoeder als de vervanger van bepaalde eiwitten. De gedroogde schalen van de vrucht gebruikt men voor houtsnijwerken, vaak voor keukengerei en muziekinstrumenten.

Bloem Crescentia cujete

De boom groeit breed uit tot zo’n tien meter hoogte en heeft grillige structuren en knoesten op zijn bast. In de plantenwereld kent men de naam cauliflori dat wil zeggen dat een plant zijn vruchten op de zwaardere twijgen of op de stam krijgt. Hierdoor voorkomt hij topzware twijgen, doorbuigen enhij kan op deze manier zwaardere vruchten verdragen. Hij bloeit dan ook direct op de stam, waar de bloemen bestoven worden door vleermuizen. Zij komen op de kamferachtige geur af en kunnen door de brede vertakkingen de bloem gemakkelijk vinden. Wanneer de bloem bevrucht is, vormt hij ronde, sappige vruchten. Als de vrucht rijp is wordt hij bruin en valt op de grond. Binnen in de zachte pulp van de vrucht bevinden zich zwarte zaden. Deze worden door de lokale bevolking gedroogd, in het zuur gelegd en daarna voor consumptie geroosterd.

Vrucht Crescentia cujete

Het is een wintergroene boom die tijdens de droge periode zijn blad laat vallen.
Dit jaar heb ik deze opvallende boom gefotografeerd in de vlindertuin van Artis.
Een tip die ik nog kan meegeven, komt u hem tegen op Caraïbische vakantie, ga hier dan niet onder slapen. Het verhaal gaat zelfs dat er mensen zijn die dit niet hebben overleefd.