Theobroma cacao – Cacaoboom

Theobroma cacao – Cacaoboom

Na de feestdagen hebben we allemaal genoeg genoten van het product van deze boom, de chocolade. De boom is veel in het nieuws geweest, vanwege de slavernij in de cacaoproductie. Ik denk dat de meeste van ons wel eens over de cacaoboon gehoord hebben, Amsterdam één van de grootste cacaohavens van de wereld is. Een Engelse serie, waarin Willie Harcourt Cooze op zoek is naar de beste cacao ter wereld, speelde zich af in Venezuela. Daar komt de Cacaoboom ook oorspronkelijk vandaan. Hoewel een paar Aziatische landen al heel ver zijn in het ontwikkelen van sterke bomen, is Ghana met zijn omliggende landen de grootste leverancier.

De naam cacao is een benaming van de Azteken, zij dronken een cacaodrank die zij ‘xocoatl’ noemden. Dit was een mengsel van cacao, vanille, honing en chilipeper. Later heeft de bekende planten ontdekker en naamgever Linnaeus hier de naam cacao aan gegeven. Ik hoorde gisteren van twee jonge kinderen dat de naam cacao is ontstaan, omdat men er twee keer op kan kauwen (kauwkauw).
Een andere indianenstam uit Centraal- en Midden-Amerika, de Olmeken, maakten van de boon een alcoholische drank en de boon was tevens een betaalmiddel.
De naamgeving en historie tussen de verschillende indianenstammen is tot op heden nog erg onduidelijk, maar de cacao speelt hier wel een grote hoofdrol in.

Gekleurde bladeren van de Theobroma cacao

Theobroma cacao

Via de Spaanse veroveraar Cortez is de boom in de Afrikaanse landen gekomen. Door het tropische klimaat gedijde de boom hier erg goed en zo zijn de vele plantages in deze gebieden ontstaan. Theobroma komt uit het Grieks en betekent ‘godenvrucht’, waarschijnlijk door de indianenstammen die in cacao een verbintenis zagen met de God van de regen en vruchtbaarheid.
Inmiddels is men veel aan het experimenteren om een sterke boom te kweken, daarom is de kwaliteit van de boon verschillend per land. De tweeslachtige bloemen groeien in clusters aan dikke takken en worden bevrucht door insecten (vooral vliegjes). De Theobroma behoord tot de Malvaceae (Kaasjeskruidfamilie), deze groep wordt over het algemeen bestoven door insecten. Niet alleen de vruchten zijn karakteristiek voor de boom, het blad heeft ook zijn sierwaarde. De bladeren hebben een variabele grootte en in het beginstadium een fel rode/ oranje bladverkleuring.

Vrucht en bloemen Theobroma cacao

Cacaobonen produceert de boom het hele jaar door en het verkrijgen van een rijpe vrucht duurt ongeveer vijf maanden. Het beginstadium is groen, waarna hij verkleurd naar geel en oranje. Als de vrucht oranje kleurt is deze rijp en bevat zo’n twintig tot vijftig zaden. De boom kan al na drie jaar vruchtdragend zijn en hij wordt zo’n twaalf meter hoog . Na de oogst hebben de zaden een wit/ sappig vruchtvlees om zich heen en deze zaden zijn vrij bitter door het looizuur. Hiervoor is fermentatie nodig, de zaden drogen, bacteriën en oxidatie zorgen ervoor dat de suikers omgezet worden en de kiem gedood wordt. Hierdoor ontstaat het bekende cacao aroma, ook vergemakkelijkt dit het verwijderen van het vruchtvlees. Na het branden van de bonen, ontstaat er kort gezegd cacaopoeder en cacaoboter die in een later proces samen de chocolade vormen.

Net als koffie die cafeïne bevat, heeft chocolade een stof die theobromine heet .
De werking hiervan is lust opwekkend en is net als cafeïne een soort pepmiddel. Jammer genoeg heeft de boom een constant klimaat nodig van boven de twintig graden en een hoge luchtvochtigheid. Daarom is hij niet geschikt voor in de huiskamer, of als kuipplant. National Geographic heeft laatst een mooie reportage gemaakt over de cacaoplantages in Ghana, zeker de moeite waard om eens te bekijken!